20 Yaşında Bir General Henri de la Rochejaquelein
Burak Gökalp Şen
Bir ordu komutanı ya da generalden bahsedildiğinde insanlar genellikle orta yaşı geçmiş neredeyse yaşlılığa ilerlemiş birisini gözünün önüne getirir. Bugün bahsetmek istediğim kişi bu genel kanının aksine Fransız Devrimi sırasında devrim karşıtı orduların komutanı olduğunda yalnızca 20 yaşında olan Henri de la Rochejaquelein.[1]
Henri, 30 Ağustos 1772 de soylu bir ailenin çocuğu olarak Batı Fransa’da yer alan Durbelliere Şatosu’nda doğdu. 15 yaşında iken albay olan babasının etkisiyle orduya katıldı. 20 yaşında iken kral XVI.Louis’i korumak ile görevli muhafızlardan birisi oldu. Fransız Devrimi’nin patlak vermesinden sonra aile evi mülklerinin bulunduğu Poitou’ya döndü.
Henri’nin aile evine dönüşü onun başkomutanlığa[2] yükselişi sürecini başlatacaktı. İlk galibiyetini 13 Nisan 1973 yılında Vendee bölgesinde topladığı birkaç bin köylüden oluşan orduyu yönettiği savaşta Fransız Devrim Ordusu’na karşı kazandı. Bu savaşta neredeyse imzası haline gelecek olan o ünlü emrini verdi: “Mes amis, si j’avance, suivez-moi! Si je recule, tuez-moi! Si je meurs, vengez-moi!” (Arkadaşlarım, ben ilerlersem beni takip edin! Eğer geri çekilirsem, beni öldürün! Eğer beni öldürürlerse, intikamımı alın!) Ayrıca Bressiuere’in(3 Mayıs) geri alınmasında, Fontenay-le-comte Savaşı’nda(25 Mayıs), ve Saumur Savaşı’nda(9 Haziran) görev aldı.
Hakkındaki bilgilerin çoğu aslında De la Rochejaquelein Markizi’nin hatıra defterinden elde edilmiştir. Bu hatratın üçüncü cildinde Henri’nin kişiliğine ve yeteneklerine dair kısımlar bulmak mümkündür. “Henri’nin hareketleri basit ve kendine özgüydü, genç yaşına rağmen büyük bir zerafete sahipti. Uzun ve yakışıklıydı, bir Fransız’dan daha çok bir İngiliz’i andırıyordu.” kısmında Henri’nin dış görünüşüne ve karakterine dair özet bilgiler bulunmaktadır. Ayrıca hatratın devamında Henri’nin at binme ve nişancılık gibi konularda uzman olduğu hakkında ifadeler bulunmaktadır.
Ayrıca Henri’nin cesurluğu, liderlik ve organizasyon yetenekleri Fransız Devrimi’nin kaotik ortamında kendini göstermiştir. Çünkü Devrimciler bir savaşa ne kadar hazırlıklı iseler, Kraliyet yanlıları o kadar hazırsızlık ve dağınıklık içinde yakalanmışlardı bu savaşa. Vendee’deki ilk savaşında ellerinde sadece tahta sopaları bulunan birkaç bin köylüye, silah ve malzeme tedarik edip; onları düzenli bir orduya dönüştürmesi Henri’yi bir komutan olarak olarak öne çıkaracaktı.
Kumanda ettiği savaşlar sırasında kıyafetinin farklı yerlerine iliştirdiği üç adet kırmızı mendil de yanında savaşanların tabiri ile Henri’nin tehlike ile dalga geçmesi olarak adlandırılmaktadır. Henri’nin bu alışkanlığı yanındakilere de geçmiş ve Kraliyet Yanlısı Ordu’da üç kırmızı mendil takmak moda olmuştur.
Henri, Luçon Savaşı sonrası dağılmak üzere olan orduyu biraraya getirip; Chantonay Savaşı’ndaki galibiyette büyük rol oynamıştır.[3] Martigne-Briand yakınında gerçekleşen bir çatışmada sağ elinden vurulumuştur, Guerin tarafından çizilen tablosunda tabancasını sol eliyle tutması ve sağ elinin askıda olması bunu kanıtlamaktadır.
Pierre-Narcisse Guérin’in Henri de la Rochejaquelein Tablosu(Cholet Sanat ve Tarih Müzesi)
İkinci Cholet Savaşı’nda Maurice d’Elbee’nin ağır yaralanması üzerine Henri, Krallık Yanlıları Ordusu ve Katolik Ordusu’nun başkomutanı olarak seçildi. Normandiya da bazı başarılar elde etse de bunlar kalıcı olmadı. Çünkü Henri ne kadar cesur ve yetenekli olsa da aşırı derecede tecrübe eksiği vardı. Le Mans ve ardından Savenay da sayıca fazla Devrimci Ordu’ya karşı ağır yenilgiler aldı. Bu mağlubiyetlerden sonra Kraliyet Yanlıları Ordusu ve Katolik Ordu tamamen dağılmıştı. Henri kendisini kurtarabilmek için bir köylü kılığında ormandan kaçtı. Loire Nehri’ni geçip ordusunun geri kalanlarını toparlayabilmişse de, özellikle subaylar tarafından ağır şekilde eleştirildi. Savaştan sonra son bir gayret ile Devrim Ordusu’na karşı gerilla savaşı vermeye çalışırken kafasından vurulup öldü. Ölümüne dair birkaç söylenti olsa da en yaygını, bir keşif görevi sırasında yakaladığı iki düşman askerine teslim olmalarını söylediği; onların da teslim olur gibi yaparken silah çekip Henri’yi vurduğuydu.
Alexandre Bloch’un Henri de La Rochejaquelein’in Ölümü Tablosu(
Kaynakça
-George J. Hill, The Story of the War in La Vendée and the Little Chouannerie
-Chronicle of the French Revolution
-Pernoud, G. & Flaissier, S. The French Revolution
-de Donnissan de La Rochejaquelein, V. – Memoirs of the Marchioness de La Rochejaquelein
[1] Soyadının telaffuz zorluğu nedeniyle kolay okunabilmesi adına Henri olarak bahsedeceğim.
[2] Generalissimo
[3] Luçon Savaşında orduyu komuta eden Maurice d’Elbée’nin yetersizliği Henri’nin lider olarak sivrilmesini sağlamıştır
Mecmua İstanbul
Son Yazıları Mecmua İstanbul (tüm yazıları)
- Medya Sanatı Yarışması - Şubat 8, 2024
- RESSAM ILGIN ERDEM - Aralık 27, 2023
- Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan - Kasım 17, 2023
